Gdy nieruchomości, takie jak domy czy inne lokale, np. o przeznaczeniu gospodarczym, są remontowane, odnawiane albo burzone, odpady budowlane, które powstają po tego rodzaju pracach, nazywa się gruzem. Może być to gruz ceglany, kiedy to cegły pochodzą z np. z rozbijania ścian, ale też beton, zbite kafle i płytki, ceramika, potłuczona armatura łazienkowa, drewno. Słowem, wszystko to, co określić można jako odpady po remoncie, a co zwykle trafia do specjalnych kontenerów na gruz. Takie rozumienie gruzu, choć wystarczające, według ekspertów nie definiuje wszystkich wyróżnianych przez specjalistów rodzajów gruzu i nie określa co dokładnie może znajdować się we wszystkich jego frakcjach.
Gruz czysty – skuteczny recykling
Termin „czysty gruz” odnosi się do gruzu, który nie zawiera żadnych substancji uważanych za niebezpieczne lub toksyczne. Podstawowymi składnikami czystego gruzu są:
- cegły
- beton
- kamienie
- porcelana
- ziemia
- piasek
- ceramika (nie więcej niż 5% całości składu)
Jeśli chodzi o ziemię, która wchodzi w skład czystego gruzu, powinna być ona wolna od innych odpadów pochodzenia naturalnego, jakimi są odpady zielone, np. trawa czy liście oraz od korzeni. Te elementy bowiem nie są, w przeciwieństwie do czystej gleby, definiowane jako gruz czysty.
Cechą charakterystyczną czystego gruzu jest to, że ze względu na swój skład może być w całości recyklingowany, czyli poddany obróbce w taki sposób, by surowce z niego nadawały się do ponownego użycia. Recykling gruzu to świetny sposób na wykorzystanie starych materiałów budowlanych i ponowne uczynienie ich użytecznymi. Przykładowo, kruszywa mogą być ponownie wykorzystane jako podkład pod tory, wały, nasypy kolejowe, podsypka pod kostkę brukową lub pod boisko sportowe. Nierzadko wykorzystywane jest też przez ogrodników jako nasypy zatrzymujące lub odprowadzające wodę w ogrodzie czy po prostu w formie skalniaków.
Czego nie mylić z czystym gruzem?
Czysty gruz zawiera wyłącznie wymienione rodzaje odpadów poremontowych. Jeśli znajdują się tam inne odpady remontowe wymienione poniżej, do czynienia mamy ze śmieciami budowlanymi określanymi jako gruz zmieszany. W jego skład wchodzi zatem:
- Ceramika w dużych ilościach, od terakoty, przez glazurę, płytki gresowe, a także wiele innych rodzajów płytek i kafli ceramicznych, w tym panele ścienne i podłogowe;
- Elementy armatury łazienkowej, jak muszle klozetowe, spłuczki, brodziki, umywalki;
- Płyty gipsowo-kartonowe (popularnie zwane nida gips);
- Kawałki tynku, cementu, siatek montażowych;
- Drewno, boazeria, deski, drewniane półki;
- Duże gabaryty – zwykle meble, takie jak stara wersalka, zniszczone szafy, zabudowy kuchenne itp.
- Niewielkie ilości takich materiałów jak styropian, szkło i wełna mineralna – podobnie jak w przypadku ceramiki w składzie czystego gruzu, tego rodzaju elementy zmieszane nie mogą przekraczać 5% pojemności kontenera.
Nie wszystkie elementy, które pomieści kontener na tego rodzaju odpady, nadają się w prosty sposób do przetworzenia – tutaj droga do recyklingu jest znacznie dłuższa. Przykładowo, stare meble nie są w prostej liniii gotowe do przetworzenia. Nie oznacza to jednak, że odbiór tego rodzaju odpadów skazuje je na wieczny rozkład na wysypisku – recykling jest obecnie podstawą prawidłowej i odpowiedzialnej polityki gospodarowaniem odpadami i do odzysku trafia wszystko, co tylko może zostać odzyskane. Jednak procesy te w przypadku gruzu zmieszanego trwają dłużej, niż w przypadku gruzu czystego o prostszym składzie.
Gruz czysty a zanieczyszczony
Jeszcze inną kategorią jest gruz zanieczyszczony. Wywóz gruzu zanieczyszczonego oznacza, że w jego składzie znajdują się też kolejne, nieuwzględnione w definicji gruzu czystego ani gruzu zmieszanego, śmieci. Do odpadów tych zaliczyć można np. tekstylia, butelki typu PET, szkło, papę, gumę, tworzywa sztuczne, folie malarskie, kartony, opakowania po materiałach budowlanych.
Co z odpadami niebezpiecznymi?
Jeszcze osobną grupą są odpady niebezpieczne. Zgodnie z prawem, firmy utylizujące takie szkodliwe materiały jak azbest czy eternit, powinny być odpowiednio wykwalifikowane, a właściciele budynków, z których usunięto np. pokrycie dachowe z azbestu, powinni być przygotowani na odbiór tzw. karty przekazania odpadu, która potwierdzi prawidłowość wykonania usługi. Do odbioru gruzu, który okazałby się niebezpieczny, upoważnione są zatem tylko firmy, których pracownicy posiadają specjalne uprawnienia do gospodarowania odpadami niebezpiecznymi.
Niezależnie od tego, czy do czynienia mamy z czystym gruzem, gruzem zmieszanym czy zanieczyszczonym, pamiętać należy, że prawidłową formą składowania wszystkich odpadów po remoncie jest kontener na odpady budowlane.